Đề thi thử THPT Quốc gia môn Ngữ văn trường THPT Hàn Thuyên

A. Hướng dẫn chung

• Giám khảo cần nắm vững yêu cầu của Hướng dẫn chấm thi để đánh giá tổng quát bài làm của thí sinh. Do đặc trưng của môn Ngữ văn nên giám khảo cần linh hoạt trong quá trình chấm, khuyến khích những bài viết có cảm xúc, sáng tạo nhưng không trái với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.
• Việc chi tiết hóa điểm số của các câu (nếu có) trong Hướng dẫn chấm thi phải đảm bảo không sai lệch với tổng điểm của mỗi câu và được thống nhất trong hội đồng chấm thi.

B. Hướng dẫn chấm cụ thể

Phần I. Đọc hiểu (3.0 điểm)

1. Yêu cầu về kĩ năng:

• Thí sinh có kĩ năng đọc- hiểu văn bản.
• Diễn đạt rõ ràng, không mắc các lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.

2. Yêu cầu về kiến thức:

Câu 1 (0.25 điểm)

Văn bản trên thuộc phong cách ngôn ngữ: báo chí

• Điểm 0.25: Trả lời đúng ý trên.
• Điểm 0: Trả lời sai hoặc không trả lời.

Câu 2 (0.5 điểm)

Bản tin nói về sự kiện khánh thành cầu “Khuyến học và Dân trí” bắc qua thượng nguồn sông Gianh tại xã Trọng Hóa, huyện miền núi Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình. Sự kiện ấy đã được những người trong cuộc (dân bản Ông Tú và bản Hưng, các em học sinh, những người đại diện của báo Dân trí và Quỹ Khuyến học Việt Nam…) đón nhận với niềm vui khôn tả, vì kế hoạch xây cầu đã được hoàn tất và niềm mơ ước về cây cầu đã thành hiện thực.

• Điểm 0.5: Trả lời đúng, đủ các ý trên.
• Điểm 0.25: Trả lời được nửa các ý trên.
• Điểm 0: Trả lời sai hoặc không trả lời.

Câu 3 (0.25 điểm)

Cầu được mang tên là “Khuyến học và Dân trí” vì đơn vị khởi xướng xây cầu và góp vốn đầu tiên là Quỹ Khuyến học Việt Nam và báo Dân trí.

• Điểm 0.25: Trả lời đúng ý trên.
• Điểm 0: Trả lời sai hoặc không trả lời.

Câu 4 (0.5điểm)

Sự kiện được nêu trong bản tin, gợi nhiều suy nghĩ về tinh thần trách nhiệm với cộng đồng của tất cả chúng ta:…. (Học sinh có thể diễn đạt theo nhiều cách nhưng phải hợp lí, chặt chẽ)

• Điểm 0.5: Trả lời đúng, bày tỏ được quan điểm, suy nghĩ của bản thân về tinh thần trách nhiệm với cộng đồng
• Điểm 0.25: Trả lời sơ sài.
• Điểm 0: Trả lời sai hoặc không trả lời.

Câu 5 (0.25 điểm)

Phương thức biểu đạt chính của đoạn thơ: phương thức biểu cảm/biểu cảm.

• Điểm 0.25: Trả lời đúng ý trên.
• Điểm 0: Trả lời sai hoặc không trả lời.

Câu 6 (0.25 điểm)

Trả lời đúng 2 biện pháp tu từ: so sánh (ở dòng thơ Anh như con tàu…), ẩn dụ/điệp ngữ (trong câu Biển một bên…).

• Điểm 0.25: Trả lời đúng ý trên.
• Điểm 0: Trả lời sai hoặc không trả lời.

Câu 7 (0.5 điểm)

• Nhân vật trữ tình trong đoạn thơ là anh – người lính.
• Nội dung chính của đoạn thơ: Đoạn thơ kể về phút chia tay của nhân vật anh, của tác giả với nhân vật em để lên đường làm nhiệm vụ của người lính biển. Phút giây đó có sự hòa quyện tình yêu đôi lứa với tình yêu quê hương; đồng thời, nhắn nhủ anh không cô độc vì được sống trong tình em và tình biển, tình quê hương.
• Có thể diễn đạt theo cách khác nhưng phải có sức thuyết phục.
  • Điểm 0.5: Trả lời đúng, đủ các ý trên.
  • Điểm 0.25: Trả lời được nửa các ý trên.
  • Điểm 0: Trả lời sai hoặc không trả lời.

Câu 8 (0.5 điểm)

Nhận xét về các dòng thơ cuối cùng ở mỗi khổ: Biển một bên và em một bên.

• Nghệ thuật: Có thể trả lời theo các cách: lặp câu/ điệp khúc/ láy lại/ lặp nguyên vẹn ý
• Nội dung: Nhấn mạnh tình cảm cá nhân hòa vào vào tình cảm cộng đồng.

Có thể diễn đạt theo cách khác nhưng phải hợp lí, thuyết phục.

• Điểm 0.5: Trả lời đúng, đủ các ý trên.
• Điểm 0.25: Câu trả lời chung chung, không rõ ý
• Điểm 0: Trả lời sai hoặc không trả lời

Phần II. Làm văn (7.0 điểm)

Câu 1 (3.0 điểm)

1. Yêu cầu về kĩ năng:

• Thí sinh biết cách làm bài nghị luận xã hội;
• Đảm bảo cấu trúc của 1 bài văn nghị luận: mở bài, thân bài, kết bài.
• Vận dụng tốt các thao tác lập luận
• Không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp;
• Khuyến khích những bài viết sáng tạo.

2. Yêu cầu về kiến thức:

Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng cần làm nổi bật các ý sau đây:

a. Giải thích (0.25đ)

• Sức mạnh: khả năng tác động hoặc chịu/không chịu tác động một cách mạnh mẽ, tạo hiệu quả ở mức độ cao.
• Chạy theo đám đông: làm theo người khác một cách thiếu suy nghĩ, dễ dãi, làm theo mà không biết chuyện gì đang xảy ra.

-> Ý của vị phụ huynh: mong muốn con mình có đủ khả năng, bản lĩnh, có chính kiến để không bị ảnh hưởng bởi những tác động xấu của đời sống.

b. Bình luận: (1.25đ)

• Một nguyện vọng đúng đắn, chính đáng và hết sức tha thiết của người cha yêu thương con, có trách nhiệm, có hiểu biết sâu sắc:
  • Đám đông chạy theo nhau (tất cả mọi người) mà vị phụ huynh nói ở đây là một xu thế a dua, nhiều người tham gia cùng một sự việc nhưng hoàn toàn không có chính kiến, không hiểu bản chất sự việc. Họ chiếm ưu thế về số lượng nhưng không có sự liên kết, không có sự đồng tâm hiệp lực nên không tạo ra sức mạnh bền vững. Sức mạnh này có tính nhất thời, song có thể gây hậu quả nghiêm trọng.
  • Những người chạy theo đám đông là những người thiếu bản lĩnh, thiếu niềm tin vào bản thân, dễ bị lôi kéo, kích động. Hành vi chạy theo đám đông là hành vi đáng phê phán…
  • Khi có sức mạnh (được tạo nên bởi ý thức về giá trị, về năng lực…của bản thân), con người tin vào khả năng của bản thân, có bản lĩnh để không chạy theo người khác một cách mù quáng.
• Người thầy có vai trò vô cùng quan trọng trong việc giúp học trò có được sức mạnh trên, được phụ huynh đề cao: xin thầy hãy giúp cháu.

c. Liên hệ: (1.25đ)

• Thực tế hiện nay: xu thế chạy theo đám đông trong cuộc sống là khá phổ biến, nhất là trong giới trẻ.
• Tác hại của việc chạy theo đám đông, của thói a dua: hình thnahf một thói quen xấu là chỉ biết làm theo người khác. Lối hành xử ấy dễ dẫn đến việc đánh mất bản ngã, thiếu bản lĩnh, thiếu tính tiên phong,…trong cuộc sống.

d. Bài học nhận thức và hành động (0.25đ)

• Cần phân biệt đúng sai, tốt xấu trong các mối quan hệ xã hội, giữa cá nhân với cộng đồng.
• Rèn luyện bản lĩnh sống, nâng cao tinh thần tự chủ.

3. Cách cho điểm:

• Điểm 3: Đáp ứng tất cả các yêu cầu về kiến thức và kĩ năng, có thể mắc một vài lỗi nhỏ về chính tả, diễn đạt.
• Điểm 2-2.5: Đáp ứng phần lớn các yêu cầu về kiến thức và kĩ năng, có thể mắc một số lỗi chính tả, diễn đạt.
• Điểm 1-1.5: Đáp ứng được một phần yêu cầu về kiến thức và kĩ năng, mắc nhiều lỗi chính tả, diễn đạt.
• Điểm 0: Lạc đề hoàn toàn hoặc không làm bài.

Câu 2. (4.0 điểm)

1. Yêu cầu về kĩ năng: Nắm vững phương pháp làm bài nghị luận văn học. Bố cục rõ ràng, thuyết phục, có khả năng phân tích, khái quát, tổng hợp vấn đề. Diễn đạt trôi chảy, câu văn sáng rõ, giàu cảm xúc; không mắc lỗi chính tả, ngữ pháp.

2. Yêu cầu về kiến thức:

MB:

• Giới thiệu tác giả, tác phẩm
• Giới thiệu vấn đề cần nghị luận(0.25 điểm)

TB:

a. Cảm nhận về 2 đoạn thơ: (2.5 điểm)

• Đoạn thơ trong bài Tây Tiến:
  • Thí sinh có thể có những cách trình bày khác nhau, nhưng cần làm nổi bật được tinh thần yêu nước, anh dũng và sự hi sinh bi tráng của người lính Tây Tiến. Những nấm mồ rải rác thầm lặng, lẻ loi nơi xa xôi, hoang vắng. Tinh thần dũng cảm, sẵn sàng cống hiến tuổi trẻ cho đất nước. Cái chết đơn sơ nhẹ nhàng, thanh thản. Lời ai điếu dữ dội của thiên nhiên tiễn đưa linh hồn tử sĩ. Ngòi bút vừa hiện thực vừa lãng mạn, giọng điệu vừa bi thương vừa hùng tráng, nói giảm nói tránh, thể thơ thất ngôn với ngôn ngữ trang trọng, cổ kính qua hệ thống từ Hán Việt….
• Đoạn thơ trong bài Đất nước:
  • Thí sinh có thể có những cách trình bày khác nhau, nhưng cần làm nổi bật được sự khám phá về đất nước dưới góc nhìn lịch sử. Trong đó nhà thơ bộc lộ lòng trân trọng ngợi ca, biết ơn với nhân dân – những người anh hùng vô danh đã cống hiến, hi sinh một cách tự nguyện, thầm lặng để làm nên đất nước. Thể thơ tự do với những câu dài ngắn linh hoạt, ngôn ngữ bình dị…Giọng điệu tâm tình nhẹ nhàng, sâu lắng…

b. Chỉ ra điểm tương đồng và khác biệt để thấy được vẻ đẹp riêng của mỗ đoạn: (1.0 điểm)

Thí sinh có thể diễn đạt theo nhiều cách khác nhau, nhưng cần làm nổi bật được:

• Sự tương đồng:
  • Hai đoạn thơ cùng ngợi ca tinh thần yêu nước của những người đã ngã xuống trong công cuộc đấu tranh bảo vệ đất nước. Họ hi sinh một cách tự nguyện, thanh thản, nhẹ nhàng mà thầm lặng.
• Sự khác biệt :
  • Đoạn thơ trong bài “Tây Tiến”, ra đời vào thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp, khắc họa vẻ đẹp rất hào hùng, bi tráng của người lính Tây Tiến, họ là những con người cụ thể – những chàng trai xuất thân từ Hà Nội, lần đầu lên miền Tây hoang vu, xa xôi để chiến đấu với lí tưởng cao đẹp. Giọng điệu vừa bi thương vừa hùng tráng, biện pháp nói giảm. nói tránh, thể thơ thất ngôn với ngôn ngữ trang trọng, cổ kính, thể hiện rõ hồn thơ Quang Dũng tinh tế, hào hoa, đậm chất lãng mạn.
  • Đọan thơ trong đoạn trích “Đất nước” ra đời trong kháng chiến chống Mĩ, khắc họa hình ảnh tập thể (nhân dân) dưới góc nhìn lịch sử, trân trọng những người bình dị, vô danh nhưng đã làm ra đất nước. Thể thơ tự do, bộc lộ rõ phong cách thơ Nguyễn Khoa Điềm: giàu chất suy tư, cảm xúc lắng đọng, thể hiện tâm tư của người trí thức đứng về nhân dân.

KB: Khẳng định lại vấn đề (0.25 điểm)

3. Cách cho điểm:

• Điểm 4: Đáp ứng tất cả các yêu cầu về kiến thức và kĩ năng, có thể mắc một vài lỗi nhỏ về chính tả, diễn đạt.
• Điểm 2.5-3: Đáp ứng phần lớn các yêu cầu về kiến thức và kĩ năng, có thể mắc một vài lỗi nhỏ về chính tả, diễn đạt.
• Điểm 1.5-2: Đáp ứng được một phần yêu cầu về kiến thức và kĩ năng, mắc nhiều lỗi chính tả, diễn đạt.
• Điểm 1: Chưa hiểu kĩ đề, mắc nhiều lỗi diễn đạt, dùng từ.
• Điểm 0: Lạc đề hoàn toàn hoặc không làm bài.